wierzyć

Inherited from Proto-Slavic *věriti. By surface analysis, wiara +‎ -yć. First attested in the second half of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vjɛr̝it͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vjɛr̝it͡ɕ/

wierzyć impf

1. to believe (to have religious faith; to believe in a greater truth) [+ k (dative)], [+accusative] or [+dative = whom/what], [+ w (locative)] or [+ w (accusative) = in whom/what], [+infinitive = to do what]

   Wierzę w Boga. (beginning of the Apostles' Creed) ― I believe in God.

   • 1973 [15th century], Maria Kowalczyk, Elżbieta Belcarzowa, Felicja Wysocka, editors, Glosy polskie Jakuba z Piotrkowa i innych autorów w rękopisach Biblioteki Jagiellońskiej [Polish glosses of Jakub from Piotrków and other authors in the manuscripts of the Jagiellonian Library]‎, page 93:

     Doyąd ne vidzicze dzyvov a sznamon, ne chczecze werzicz nisi signa et prodigia videritis, non creditis (Jo 4, 48)

     [Dojąd nie widzicie dziwow a znamion, nie chcecie wierzyć nisi signa et prodigia videritis, non creditis (Jo 4, 48)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 66:

     Kaznom twogym werszyl gesm (mandatis tuis credidi)

     [Kaźniom twojim wierzył jeśm (mandatis tuis credidi)]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 1, 26:

     Nye wyerziliscze k rzeczi (increduli in sermonem) pana boga naszeg

     [Nie wierzyliście k rzeczy (increduli in sermonem) Pana Boga naszego]

   • 1447, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume VI, page -:

     Wyersz bogą gyednego

     [Wierz Boga jednego]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎, Greater Poland, page 107 arg:

     Czerkew ku Kristowy, a oney Xpus prorokuye napomynayø nas, abychom Krista boga i czloweka werzyly

     [Cerkiew ku Krystowi, a onej Krystus prorokuje napominaję nas, abychom Krysta Boga i człowieka wierzyli]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎, page 92:

     O przesczodry zbawyczyelyv, day my zawzdy w szyą wyerzycz!

     [O przeszczodry Zbawicielu, daj mi zawżdy w się wierzyć!]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 575:

     W tym vyerzymy (in hoc credimus Jo 16, 30), yzesz od boga vyschedl

     [W tym wierzymy (in hoc credimus Jo 16, 30), iżeś od Boga wyszedł]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 26, 19:

     Werzø widzecz dobra bosza (credo videre bona domini) w zemi sziwøczich

     [Wierzę widzieć dobra boża (credo videre bona domini) w ziemi żywących]

   • 1461–1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 444r:

     Ad tam incomprehensibile misterium se credebat (sc. Maria) electam a fszacosz na taka neogarnona tayemnoscz bozø vierzila sza bycz vibrana

     [Ad tam incomprehensibile misterium se credebat (sc. Maria) electam a wszakoż na taką nieogarnioną tajemność bożą wierzyła się być wybraną (a. wybrana)]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎, page 93:

     Wyerzą ya, yze yest twe wyaczsche... myloszyerdzye nyz me czyaszsche zgrzeschenye

     [Wierzę ja, iże jest twe więcsze... miłosierdzie niż me cięższe zgrzeszenie]

2. to believe (to accept as true, particularly without absolute certainty) [+dative = whom/what], [+accusative] [+ w (accusative) = (in) whom/what], [+infinitive = to do what]
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 482:

     Rzeczely vam kto: Ovocz Kristus tv, onocz Kristus ondzye, nye vyrzczye (nolite credere Mat 24, 23)

     [Rzeczeli wam kto: «Owoć krystus tu, onoć krystus ondzie», nie wirzcie (nolite credere Mat 24, 23)]

   • 1967 [1421], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 868, Kościan:

     Werzisz, pane Barthossu, tey procuracye? A on rzecl: Vyerzą

     [„Wierzysz panie Bartoszu, tej prokuracje”, a on rzekł „wierzę”]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 1:

     A tesz gey tho nye wyerza gego dzyeczy (istud amici puerorum ei non credunt)..., aby ona kthore pyenyadze k nyemv przynyoszla

     [A też jej to nie wierzą jego dzieci (istud amici puerorum ei non credunt)..., aby ona ktore pieniądze k niemu przyniosła]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 238:

     Svyeczkey rzeczy nye vyerzyczye (non creditis), a yakoszbysczye vyerzyly (credetis Jo 3, 12), abych vam czo nyebyeskyego przepovyedzyal

     [Świeckie rzeczy i nie wierzycie (non creditis), a jakoż byście wierzyli (credetis Jo 3, 12), abych wam co niebieskiego przepowiedział]

   • Spowiedź powszechna - Confessio generalis, page 3:

     Tesz sya davam vynyen deo omnipotenti..., aczbych tesz grzesny czlovyek vstąpylem, vyerzącz w czary

     [Też się dawam winien Deo omnipotenti..., aczbych też grzeszny człowiek ustąpiłem, wierząc w czary]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 35:

     Gdi ktho wyerzi... y myeny szą ymyecz nyekthore prawo (si aliquis credit... se habere aliquod ius) kv nyekthorey dzedzynye

     [Gdy kto wierzy... i mieni się imieć niektore prawo (si aliquis credit... se habere aliquod ius) ku niektorej dziedzinie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 212:

     S tego vyerzemy, yze svyąthy Yan tey Vyelyekonoczy yąt

     [Z tego wierzemy, iże święty Jan tej Wieli[e]konocy jęt]

3. to believe (to accept that someone is telling the truth.)
   • c. 1431, Kanon mszy św., Canon missae., volume XII, page 220:

     Nam t[y]akye grzesznym szlugam twoym sz wyelykyego schmylowanya twego wyerzøczym (sperantibus) czøszcz nyekthorø y poszpolythnocz d[y]acz raczy

     [Nam takie grzesznym sługam twoim, z wielikiego smiłowania twego wierzącym (sperantibus), część niektorą i pospolitnoć dać raczy]

4. (reflexive with siebie) to confide in; to confess, to pour one's heart out [+dative = in whom]
   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 304:

     Ihus nye vyerzyl sam szyebye gym (Jesus non credebat semetipsum eis Jo 2, 24), dlathego ysze on znal vszystky

     [Jesus nie wierzył sam siebie jim (Jesus non credebat semetipsum eis Jo 2, 24), dlatego iże on znał wszystki]

5. to entrust
   • 1967 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1044, Kościan:

     Jacom dal wysse XXX grzywen grossy na kvpyą na dzedzyna..., czsso my gich nye werzono

     [Jakom dał wysze 30 grzywien groszy na kupią na dziedzinę..., cso mi jich nie wierzono]

• Polish: wierzyć
• Silesian: wierzić

• Boryś, Wiesław (2005) “wierzyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “wierzyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “wierzyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish wierzyć. By surface analysis, wiara +‎ -yć.

• IPA^(key): /ˈvjɛ.ʐɨt͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈvjɛ.ʐɨt͡ɕ/, /ˈvjɛ.r̝ɨt͡ɕ/

• Audio 1

  (file)

• Audio 2

  (file)

• Rhymes: -ɛʐɨt͡ɕ
• Syllabification: wie‧rzyć

wierzyć impf (perfective uwierzyć)

1. (intransitive) to believe (to accept as true, particularly without absolute certainty) [+ w (accusative) = (in) whom/what]
2. (intransitive) to believe (to accept that someone is telling the truth) [+dative = whom/what], [+ w (accusative) = (in) whom/what]

   Synonym: ufać

3. (intransitive) to believe in (to have confidence in the ability or power of) [+ w (accusative) = in whom]
4. (intransitive) to believe in (to believe that something is right or desirable) [+ w (accusative) = in what]
5. (intransitive) to believe (to have religious faith; to believe in a greater truth) [+ w (accusative) = in whom/what]

   Synonym: wyznawać

6. (transitive, obsolete) to confide in; to confess

   Synonym: powierzać

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wierzyć is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 2 times in news, 6 times in essays, 28 times in fiction, and 63 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 103 times, making it the 613th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

• wierzyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wierzyć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wierzyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wierzyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (28.06.2022) “WIERZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Paweł Kupiszewski (19.07.2022) “WIERZYĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wierzyć”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wierzyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wierzyć”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 7, Warsaw, page 591
• wierzyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego