przecierać

Polish

Etymology

From przetrzeć +‎ -ać. First attested in 1558.[1][2] Compare Czech přetírat, Kashubian przecerac, Silesian przeciyrać, and Russian перетира́ть (peretirátʹ).

Pronunciation

IPA^(key): /pʂɛˈt͡ɕɛ.rat͡ɕ/
(Middle Polish) IPA^(key): /pʂɛˈt͡ɕɛ.rat͡ɕ/, /pr̝ɛˈt͡ɕɛ.rat͡ɕ/
Audio (file)
Rhymes: -ɛrat͡ɕ
Syllabification: prze‧cie‧rać

Verb

przecierać impf (perfective przetrzeć)

(transitive) to wipe (to remove dirt or moisture from the surface by gently running something over it) [+instrumental = with what] [+ z (genitive) = from what]
Synonyms: obetrzeć, otrzeć, przeczyścić, wytrzeć, zetrzeć
(transitive) to fray (to cause deterioration on the surface due to frequent use)
Synonym: wytrzeć
(transitive) to purée (to transform into a uniform mass by pressing through the holes of a sieve) [+ przez (accusative) = through what]
(transitive) to rub (to press against something, i.e. one's eyes) [+instrumental = with what]
Synonym: potrzeć
(transitive) to cut through (to overcome the difficulties of the terrain, making it easier for others to navigate it) [+instrumental = with what]
Synonym: utorować
(transitive) to cut through, to blaze (to make easier for others by doing something furst) [+dative] or [+ dla (genitive) = for what/whom]
(transitive) to saw through [+ na (accusative) = into what units]
(transitive, obsolete) to enculture (to give refinement or polish)
(Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
- 1599, J. Wujek, Biblia, page Iob 19/2:
  Dokądże trapićie duſzę moię/ yprzećiéraćie mię mowámi [atteritis me sermonibus]
(reflexive with się) to fray (to undergo deterioration on the surface due to frequent use) [+dative = on whom]
Synonym: wytrzeć się
(reflexive with się, of the sky) to clear up (to become transparent)
Synonyms: oczyścić się, wyczyścić się
(reflexive with się) to learn from doing (to gain experience in action) [+ w (locative) = in what]

Conjugation

Conjugation of przecierać impf
	person	singular			plural
	person	masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		przecierać
present tense	1^st	przecieram			przecieramy
	2^nd	przecierasz			przecieracie
	3^rd	przeciera			przecierają
	impersonal	przeciera się
past tense	1^st	przecierałem, -(e)m przecierał	przecierałam, -(e)m przecierała	przecierałom, -(e)m przecierało	przecieraliśmy, -(e)śmy przecierali	przecierałyśmy, -(e)śmy przecierały
	2^nd	przecierałeś, -(e)ś przecierał	przecierałaś, -(e)ś przecierała	przecierałoś, -(e)ś przecierało	przecieraliście, -(e)ście przecierali	przecierałyście, -(e)ście przecierały
	3^rd	przecierał	przecierała	przecierało	przecierali	przecierały
	impersonal	przecierano
future tense	1^st	będę przecierał, będę przecierać	będę przecierała, będę przecierać	będę przecierało, będę przecierać	będziemy przecierali, będziemy przecierać	będziemy przecierały, będziemy przecierać
	2^nd	będziesz przecierał, będziesz przecierać	będziesz przecierała, będziesz przecierać	będziesz przecierało, będziesz przecierać	będziecie przecierali, będziecie przecierać	będziecie przecierały, będziecie przecierać
	3^rd	będzie przecierał, będzie przecierać	będzie przecierała, będzie przecierać	będzie przecierało, będzie przecierać	będą przecierali, będą przecierać	będą przecierały, będą przecierać
	impersonal	będzie przecierać się
conditional	1^st	przecierałbym, bym przecierał	przecierałabym, bym przecierała	przecierałobym, bym przecierało	przecieralibyśmy, byśmy przecierali	przecierałybyśmy, byśmy przecierały
	2^nd	przecierałbyś, byś przecierał	przecierałabyś, byś przecierała	przecierałobyś, byś przecierało	przecieralibyście, byście przecierali	przecierałybyście, byście przecierały
	3^rd	przecierałby, by przecierał	przecierałaby, by przecierała	przecierałoby, by przecierało	przecieraliby, by przecierali	przecierałyby, by przecierały
	impersonal	przecierano by
imperative	1^st	niech przecieram			przecierajmy
	2^nd	przecieraj			przecierajcie
	3^rd	niech przeciera			niech przecierają
active adjectival participle		przecierający	przecierająca	przecierające	przecierający	przecierające
passive adjectival participle		przecierany	przecierana	przecierane	przecierani	przecierane
contemporary adverbial participle		przecierając
verbal noun		przecieranie

References

Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przecierać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przecierać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]