चित्ति
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- চিত্তি (Assamese script)
- ᬘᬶᬢ᭄ᬢᬶ (Balinese script)
- চিত্তি (Bengali script)
- 𑰓𑰰𑰝𑰿𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
- 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢𑀺 (Brahmi script)
- စိတ္တိ (Burmese script)
- ચિત્તિ (Gujarati script)
- ਚਿਤ੍ਤਿ (Gurmukhi script)
- 𑌚𑌿𑌤𑍍𑌤𑌿 (Grantha script)
- ꦕꦶꦠ꧀ꦠꦶ (Javanese script)
- 𑂒𑂱𑂞𑂹𑂞𑂱 (Kaithi script)
- ಚಿತ್ತಿ (Kannada script)
- ចិត្តិ (Khmer script)
- ຈິຕ຺ຕິ (Lao script)
- ചിത്തി (Malayalam script)
- ᢜᡳᢠᢠᡳ (Manchu script)
- 𑘓𑘱𑘝𑘿𑘝𑘱 (Modi script)
- ᢋᠢᢐᢐᠢ (Mongolian script)
- 𑦳𑧒𑦽𑧠𑦽𑧒 (Nandinagari script)
- 𑐔𑐶𑐟𑑂𑐟𑐶 (Newa script)
- ଚିତ୍ତି (Odia script)
- ꢗꢶꢡ꣄ꢡꢶ (Saurashtra script)
- 𑆖𑆴𑆠𑇀𑆠𑆴 (Sharada script)
- 𑖓𑖰𑖝𑖿𑖝𑖰 (Siddham script)
- චිත්ති (Sinhalese script)
- 𑩡𑩑𑩫 𑪙𑩫𑩑 (Soyombo script)
- 𑚏𑚮𑚙𑚶𑚙𑚮 (Takri script)
- சித்தி (Tamil script)
- చిత్తి (Telugu script)
- จิตฺติ (Thai script)
- ཙི་ཏྟི (Tibetan script)
- 𑒔𑒱𑒞𑓂𑒞𑒱 (Tirhuta script)
- 𑨣𑨁𑨙𑩇𑨙𑨁 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-Iranian *čítˢtiš (“thought”), from Proto-Indo-European *kʷéyt-ti-s ~ *kʷit-téy-s (“thought”), from *kʷeyt- (“to notice”). Cognate with Avestan 𐬗𐬌𐬯𐬙𐬌 (cisti, “consciousness”) and Proto-Slavic *čь̏stь (“honour, respect”).
Pronunciation
Noun
चित्ति • (cítti) stem, f
- thinking, thought
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.3.3:
- के॒तुं य॒ज्ञानां॑ वि॒दथ॑स्य॒ साध॑नं॒ विप्रा॑सो अ॒ग्निं म॑हयन्त॒ चित्ति॑भिः ।
अपां॑सि॒ यस्मि॒न्नधि॑ संद॒धुर्गिर॒स्तस्मि॑न्त्सु॒म्नानि॒ यज॑मान॒ आ च॑के ॥- ketúṃ yajñā́nāṃ vidáthasya sā́dhanaṃ víprāso agníṃ mahayanta cíttibhiḥ
ápāṃsi yásminnádhi saṃdadhúrgírastásmintsumnā́ni yájamāna ā́ cake. - Sages shall glorify Agni with earnest thoughts, ensign of sacrifice, who fills the synod full:
In whom the poets have stored up their holy acts to him the worshipper looks for joy and happiness.
- ketúṃ yajñā́nāṃ vidáthasya sā́dhanaṃ víprāso agníṃ mahayanta cíttibhiḥ
- के॒तुं य॒ज्ञानां॑ वि॒दथ॑स्य॒ साध॑नं॒ विप्रा॑सो अ॒ग्निं म॑हयन्त॒ चित्ति॑भिः ।
- understanding, wisdom
Declension
| Feminine i-stem declension of चित्ति (cítti) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | चित्तिः cíttiḥ |
चित्ती cíttī |
चित्तयः cíttayaḥ |
| Vocative | चित्ते cítte |
चित्ती cíttī |
चित्तयः cíttayaḥ |
| Accusative | चित्तिम् cíttim |
चित्ती cíttī |
चित्तीः cíttīḥ |
| Instrumental | चित्त्या / चित्ती¹ cíttyā / cíttī¹ |
चित्तिभ्याम् cíttibhyām |
चित्तिभिः cíttibhiḥ |
| Dative | चित्तये / चित्त्यै² / चित्ती¹ cíttaye / cíttyai² / cíttī¹ |
चित्तिभ्याम् cíttibhyām |
चित्तिभ्यः cíttibhyaḥ |
| Ablative | चित्तेः / चित्त्याः² / चित्त्यै³ cítteḥ / cíttyāḥ² / cíttyai³ |
चित्तिभ्याम् cíttibhyām |
चित्तिभ्यः cíttibhyaḥ |
| Genitive | चित्तेः / चित्त्याः² / चित्त्यै³ cítteḥ / cíttyāḥ² / cíttyai³ |
चित्त्योः cíttyoḥ |
चित्तीनाम् cíttīnām |
| Locative | चित्तौ / चित्त्याम्² / चित्ता¹ cíttau / cíttyām² / cíttā¹ |
चित्त्योः cíttyoḥ |
चित्तिषु cíttiṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
References
- Monier Williams (1899) “चित्ति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 396.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “चित्ति”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.